E ROMA, DUMUTAN THAJ AKANA

Pala fundosaripe komparativno gramatikako, kase si fundosarne Nemco Franc Bop (1791-1867) thaj Danco Razmus Rask (1787-1832), zurarde ane grupa “neveindisko ćhiba” thaj goljese trubul te nisilpe e Indiasa, anglal themutiI Romenđi.

 

E Roma, “ćhavore devljese Rama”, bešenasa ane severno thaj severozapadno India. Sar mothon hemneve istoriaće rodljarimata, romano kupatnipe ćerenasa sarsave njamora. Katar VIII đi ko XII šelbošutnipe, disave njamora save perenasa kastaće Kšatrija, sesa ljen but đandi politikaći thaj vojskaći rola.

 

Maškar ljende ulavdikane sikavenpe Tamara, save 736. boš fundosarde foro Delhi, savo sasa centro jećhako katar o romano them. Gola si ano ćaćipe Gurbetora, save bešenasa ane Madia Pradeš thaj Kanaudž. Majpalal, arakhadiljesa vađi trin autentikane indisko alava.

 

Gola si Gopti ane Hrvatska, save ramosarda o akademiko Rade Uhlik, Sinti kaj bešen ane Slovenija, Severna Italjija, Nemačka thaj Češka, e telagrupasa Manuša, ane južno Francuska thaj Kale ane Španija, Portugalija, Finska, thaj phuva Latinsko Amerikaće an save bešen vi e romane emigrantora andar e Srbija (Mačvaja, Roma andar e Mačva), romane emigrantora andar e Rumunija thaj Rusija).

 

Đi pala o Dujto ljumijako maripe, kana po angluno drom ikhljen romane intelektualcora, o dumutnipe Romengo istoriasa problematizirilpe thaj dikhljardolpe. O dićhipe ano “akate” thaj “akana” dromarelpe ano avutnipe savo perel ljenđe ćhavorenđe.

 

Ane Austrija thaj e Nemačka, phuva an save reslje bi đanimase ćhibako, bi dićhimasko katar e đuvdimase adetora, katar e kulturaće standardora, von ano harno vakti andardilje, avilje paćvardine thaj laćhe poćinde bućarne, araćhimasa ćerde palate ane Srbija.

 

O sistemi ljenđe gova mukla. Ke amende si vađaj po zuraljipe purano sistemi, savo naj lje sodi trubul moldope „mukljimasko zuraljipe“ e Romenđe.

 

O.V.