ARAKHADIPE THAJ E PERSPEKTIVE RROMANE ČHIBAKO ANDE SERBIJA

25/11/23 | 11:54

Vakti: 2 min.

Maškarthemesko džanglimasko ćidipe “Arakhadipe thaj e perspektiva Rromane čhibako ande Serbija” inćardape ande Svečano sala SANU a putardale o akademiko Vladimir Kostić. Kostić phenda kaj “sićilam te e kupa manušenđi amare forutnenđi trail tale varesavo džuto totalne segregacijako, marginalizuime, a but drom vi tradine thaj khančarde.”

Foto: Kancelarija za inkluziju Roma

Majbut biš učesnikurja katar o univerziteto ande Serbija, regiono thaj Paščimoski Evropa ćerda svato palo lingvistikako rodipe Rromane čhibako, Rromologijaći leksikografija, majpurane thavdimatengo palo Rromengo svato, bilingvalno sićimasko pe Rromani thaj Serbonenđi čhib, sar vi palo orto kale minoritosko ćidipesko palo službeno labarpe čhibako.

Po ćidipe svato ćerda vi Francijako romologo thaj lingvisto katar e Sorbona o Marsel Kortijade savo po angluno drom inćarda o sikavipe ande Serbonenđi akademija džanglimaski thaj artoski pe Rromani čhib.

Čhavro sićol e čhib ćhere, katar cîkne pungrre. Džanglipe dejaćhe čhibako therdo ando ćher si anglunipe, bučumo. Numaj te usavršil o džanglipe čhibako, čhavro musaj te džal ande škola. Odolaće, e škola naštik te del o fundo čhibaće, godova šaj samo familija.

Numaj, te o manuš pindžarel aver varijante čhibaće, te pindžarel književnost, alavari ando majbuhlo semnosaripe thaj slično, trubusardo sit e phirel ande škola. A te eksistuil e škola trubusarde si e sikavimatarja save šaj te sićon samo po fakulteto. Trubusardo si te paralelno pindžaren e čhib thaj e kultura ando majbuhlo semnosaripe godole alavesko, athoska e metodologija, pedagogija sar avilesas sposobne te po majvučo nivelo nakhaven e čhavrenđe piro džanglipe thaj te šaj te barjaren kova so o čhavro već dobisarda e dadestar, dejatar, papostar thaj aver.

Naštik te isključilpe ni e familija ni e škola. Von pheren thaj e dejaći čhib musaj te ćerelpe ande familija, ćhere – liparda o Kortijade. Kana jekh ćidipe araćhel thaj buhljarel piri dejaći čhib či trubus te daras kaj hasarasa o identiteto. Rromengo ćidipe prdal piri dejaći čhib araćhel piro dumutnipe.

Rromengo dumutnipe thaj e kultura si barvale mitonenca, legendenca, adetova, paramičenca, paćavipeja a sa si godova tang phanglo e čhibava. Rromani čhib sićolpe ande majbut pandžvardeš sikavne thana ande Vojvodina. Voj vi majdur trail vi te nasmen e raštra savi godova organizuisardasas thaj godova si majbare kotoreja e posledica istrajnosti, kulturaće barvalimasko thaj o džanglipe te araćhelpe e čhib.