Romano Edukacia ki Srbija: Ćaćimata thaj Ćaće misalura po drom karing i integracia

Rromani edukacia ande Srbija džal maj dur sar baro čhinadipe, anglunes pala čorolipe thaj diskriminacia savi si ande but rromane familije. Ano maripe bašo fundavno trajo, e čhavorengi edukacia butivar ovela dujto pučipe, so maj dur komplicirinela olengi integracia ki societeta. Numaj, si vi šukar misalura katar romane studentura save resen te maren pes pala piro than ando edukaciako sistemo thaj te aven akademikane dizutne ande Srbija.

 

Jekh asavko misal si e Lana Aranđelović, terni romani džuvli savi ramosarda pe medicinako fakulteto ko Beograd ko 2024. berš, palo so angleder ramosargja pe ko Injato Beogrado Gimnazio “Mihajlo Petrović Alas” ko angluno ramosaripasko periodi ko Juni 2020. berš. Ko vakti kana voj sikljovelas, voj sikavgja pes sar lačhi studentka, talentirimi ko avrutne čhiba, thaj ko lako slobodno vakti, voj mangela te drabarel thaj te skulpturirinel. Leski paramiči sikavel sar pharo buti thaj familiako suporto si importantno vash edukaciako sukseso.

 

"Me kamlem te ramosarav man ko 9-to ja ko Zemun Gimnaziumo thaj odova mangipe kergjape." Ko štarto berś ki śkòla, me decidisardem te siklǒvav medicina, na artoski fakultèta. Trubulas but zor, numa me źanav ke sas mange but maj lokho sar e ćhavorrenqe save trajin bi strujaqo, bi pajesqo, bi kupatilosqo, vaj bi tatosqo, numaj anθ-e nesave kvadratne metri. O dzivdipe ano romano beshipasko than si ekstremno pharo, e familijenge nane bazake djivdipaske kondicie, thaj odoleske but romane chavore nane len shajipe te oven edukime dizutne. Maj but manuša krisaren len thaj ponižin len bizo te džanen kobor si pharo lengere dživdipa. Me simas baxtalo thaj kamav te lav o avantažo kotar odova.

 

"Me sem bahtali mire dajake vash odova thaj džanav kaj voj si gordo pe mande," sikavel i Lana.

 

Ko vakeribe bašo afirmativne mere save o them dela bašo ramosariba ko bare škole thaj koledžia, i Lana akcentirinel kaj olengiri egzistencija si importantno, numa kaj but Roma na utilizin olen tari dar tari stigmatizacija.

 

"Me serav man kaj me thaj miro klasako amal tikno konvincisardam mire klasako amales te lel o avantažo kotar o hakaj te ovel maj lokho te lel pes ko koledžo." Po agor, vov aśtilo thaj xramosardas pes anθ-o Fakulteto vaś o Transportosqo Inźeneria anθ-o Beograd. Me gindiv kaj si mishto kaj e maj slabe studentura si inkurajime soske lenge trubul maj but e poentura. „Me pachav kaj palo nekobor bersha ka aven buteder Roma save ka agorin e gimnazije thaj univerzitetura.”

 

Vi kaj o čorolipe thaj e diskriminacija ačhen ključne pharipa pala edukacijako drom e Rromane čhavorengo, paramiče sar e Lanaki sikaven kaj o paruvipe si šaipe. Lako ramosaripe ande Medicinaki fakulteta si dokaz kaj zorasa, familiako suporto, thaj utiliziribe e disponibilno afirmativno akcijake merengo, e romane čhave šaj te realizirinen piro potencijalo thaj te oven sukcesutne dizutne Srbijake. O pučipe e Rromenđe edukaciako na astarel numaj jekh komuniteta – si les esencijalno importanca pala sasto societeto thaj lesko barjaripe.

 

O.V.