Vakti: 3 min.
Maškarthemutno dive e manušikane hakajengo: Maripe e minoriteturengo pala egaliteto ande Srbija
Vakti: 3 min.
Sako berš, ko 10. decembro, festuinel pes o Maškarthemutno Dives e Manušikane Hakajengo, savo del amen godji e Univerzalno Deklaracijake e Manušikane Hakajengo adoptirime ko 1948 berš.
Akava dive simbolizirinela o rodipe e barabaripasko, justiciako thaj slobodipasko savorrenge, bizo dikhipe e thulesko rang, etnikano avindipe, religia ja socialno statuso. Numay, vash buteder membrya e romane komunitetyengo ani Srbiya, akava ideali ji akana dikhela sar durutno suno.
I romani komuniteta si jekh taro buteder nacionalno minoritetia ki Srbia, numa thaj taro majbut daravde. But berša, von nakhle pharipa save limitirinen olengero akceso ki edukacia, buti, sastipaskere servisura thaj bazikane manušikane hakaja. Prekal majpalune podatkura, bibućaripe maškar e Rroma ande Srbija si but droma maj baro katar o nacionalno averažo, thaj o standardo e trajosko si but telal akceptuime.
Edukacia šaj te ovel o majimportantno čaro te našen taro čorolipa, numa o romane čhaven but droma na den pe akava šajipe. But problemura, katar e diskriminacia ande škole dži ko na-adekvatne kondicie pala sikljovipe, na mukhen len te len jekh egalutno starto ando trajo. Numaj svako štarto čhavoro katar romane bešipnaske thana agorisarel fundoni škola, a o procento katar kodola save ramosaren pe ande maškarutne škole si vi maj cikno.
I Srbija pindžarda e pharipa savenca si e Roma thaj lija serija strategije thaj kanunencar te lačharen piri pozicija. Socijalno inkluzijake programura thaj afirmative mere dine šaipe pala progreso ande varesave kotora, numaj e rezultatura si dur katar satisfakcija.
- Amen isi amen kanuni thaj strategie kola but shukar dikhena pe lil, numa so manglape si implementiribe odole kanunengo ano sakodiveseskoro dživdipe” vakerel o Jovan Đorđević, romano aktivisti taro Beograd. “Naj dosta te phenas kaj e Rromen si hakaj pe edukacija te e škole naj len kapaciteto te den len adekvatno suporto.
Maškarthemutno dive e manušikane hakajengo nane numa okazia vash refleksia, numay vi vash akcia. E Rromenđe hakaja an i Srbija našti te resljol pe jekhutne individualno inicijative. Trubul jekh pherdo paruvipe - katar o phagavipe e stereotipurengo ando societeto dži ko konkretne investicie ande edukacia, khera thaj buti.
Examplura katar aver thema sikaven kaj e Rromengi integracia naj numaj moralno obligacia numaj si vi socio-ekonomikani trubujipe. E Roma anen barvalipe e kulturako, artesko thaj tradicijako savo šaj signifikantno te del kontribucija ko barjaripe e saste societatoskoro.
Vi te isi pharipa, e paramiče kotar e individue kotar e Romani komuniteta si inspiracija bašo buteder. Sar misal, Milena Stanojević, terni advokatka taro Niš, ačhili sar simboli taro maripe bašo barabaripe. "Miro drom na sine lokho, numa sine man baxt so sine man o suporto taro miri familija thaj nesave bare sikavne." Akana kamav te aźutiv averen te realizuin penqe sune," phenel i Milena.
Akale bershesko Mashkarthemutno Dive e Manushikane Hakayengo manglape te ovel amenge savorenge - o hakaya nane privilegie, numay fundavno vahti vash sakova manush. O maripe vash o Romane hakaya na numay o maripe akale komunitetako, numay o maripe savore amendar vash yek may shukar thay may shukarno amalipe.
Te kamas te avel lačhi i slava e Maśkarthemutne Divesesqi vaś e Manuśkane Xakaja, trubul te pućhas amen: So kerdăm vaś kodola saven naj len i śansa te aśunen lenqo glaso? Roma an i Srbija merinen pobuter taro puste lafija - merinen šansa bašo dignitetno dživdipe. Si jekh angažmano savo na agoril pes anθ-jekh dives, numaj inkrel pes ano sasto berś.
O.V.