Vakti: 2 min.
E RROMA, VAREKANA THAJ AKANA
Vakti: 2 min.
Palem lundgo thaj pharo nasvalipe, ando 73. brš e trajosko, mulo o prof. dr Rajko Đurić, jekh katar majbare rromane gođaver manuša. O Rajko Đurić, bijando si 3. oktobri 1947. Ando Malo Orašje, ande Republika Srbija. Po Filozofsko fakulteto ando Beogrado, diplomirisarrda 1971. brš, a o doktorte dij gata pe godova Fakulteto 1985. Sas kooperanto ande Dasikani akademija palo gođaveripe thaj artistipe (SANU), savi inkalda lesko lil Rromane zagonetke.
Foto: Kancelarija za inkluziju Roma
Po teljaripe palune bršesko dijam svato e dr Rajkova Đurićeja thaj intervju ando sastipe nakhavas vi ande kava đindo e publikacijako.
Svato pe kava pučhipe rodel te anglune dićhelpe o alav „varekana“. Pale godova ka e rromane manušen, savja o fundosari moderne sociologijako e Emil Dirkem (1858-1917) ramosarrda sar „segmentarno“ – si e manušen save den svato rromani čhib. Palem fundosaripe komprarativne gramatikako, savjako si fundosari Njamco Franc Bop (1791-1867) thaj Danco Razmus Rask (1787-1832), čhutine ande grupa „neveindijaće čhibja“ thaj pale godova musaj te teljarrdom e Indijava, pradejaći phuv e Rromego.
E Rroma, „čhavorra e Devlešće Ramošće“, trajinas ande severošći thaj severozapadošći Indija. Sar sikaven majneve istorijaće rosimata, rromane ćidimos sas averčhande thema. Katar VIII džiko XII veko nesave thema save sas andar e kasta kšatrija, sasle but importantno politikani thaj soldatno rola. Maškar lende uladon e Tamarja, save 736. brš fundosarrde o foro Delhi, savo sas maškariipe jekh katar rromane raštre.
Dujto egzodus e Rromengo andar e Indije sas palo 1192. brš. Godova brš ando maripe ando Taraori si marimava harado o Pritvi Radž Čauhan, Indijako thagari rromane ratesko. Čauhanosko thagaripe astarelas o Delhi thaj sa teritorije džiko Adžimiro. Maškaripe dujte thagarimasko sas o Kanaudžo, ande ađesutno Utar pradeš.
O Fridrih Hegel mothoda kaj si astaripe e biphandavimasko teljarel atoska kana o manuš inkljel andar e ćheresko vudar thaj teljarel te marelpe te avel paćano ando pesko totaliteto. Godova anel, sa so si avren, musaj te avel vi e Rromen. Orrte thaj biphandavipe či dićhon pe gramuja thaj santimetruja. Von si trajosko trubulipe sajekh manušesko. Godova haćaripe si majbaro averčhandipe maškar „varekana“ thaj „akana“. Voj sikavel averčhandipe maškar araći thaj ađes.
Sar me džanav, najle. Varekana godova ćerelpe andare politikako trubuipe . Anglunipe trubulas te avel len, numaj varesošće thana roden struka. Te mothas, o sastaripe jal sićope. Godova trubul te avelpe po gndo. Maškar godova, našti pale Rroma te avel „muklini“ samo forosko šlavipe.
