O than kaj bešen “averikane” ande BiH: Maripe pala čačipa sar o drom pala džuvdipe

Koring paluno themesko popiso ande Bosna thaj Hercegovina andari 2013. brš, godola save dije vorba kaj si “ostali / averikane” si majcirra kataro trin procento. Ando gova procento peren vi e perutne 17 nacionalne minoritetura thaj aver etnikake grupura. Feri so, koring Ustavo BiH, khonik lendar našti te aven kandidatura pala dženo ande Predsedništvo BiH vi našti te aven delegatura ando Themengo ćher ando Themesko parlamento. Goja situacija ćerel Ustavo BiH diskriminatorno, thaj gova si jekh kataro but barijerura pala normalno sakodjivesko džuvdipe sar vi vorba e xoljardipesko savenca maladen majbutivarnes.

 

Mirjana Ćuskić, e projektikani menadžerica ande Helsinško odboro pala manušikane čačipa del vorba kaj o proceso pala demokratizacija e bh. amalipesko durder ačhel ande jekh than.

 

- Amalikano-politikako lačhardipe ande gova phuv ćerel pe lačhipe pala bijekhethane opozitnikane stranke thaj lengi politika, pala etnikako thaj religijsko uladipe, vi pala but disfunkcionalnikane reforme, vi pala specifične forme e ćićidipengo pe medija. Najisindo, angla sa, pala e džungalimata savi si ćerdi krzo politikako zuralipe pala kontrola prdal pe krisipe vi krzo bivorbako javno mnijenje, vareke bare save indjarel javne funkcije vi gova save si pe baro than ćerde pala pes baro zoralipe. Sa gova so si mothodino ćerel bilačho than pala gola forutne save ande Bosna thaj Hercegovina den vorba kaj si “ostali / averikane”, thaj pe but droma von naj len čačipa save si garancija ande maškarthemutne konvencije pe save BiH si-la udžilipe - vaćarel Ćuskić.

Sar jekh kataro butedženutnege egzamplura pala bućako rodipe diskriminacija vov del vorba kataro Brčko distrikt kaj, sar vov del vorba, bućako rodipe thaj dipe ćeren koring nacionalnikano putardo ando procento 3 (Bošnjakura), 3 (Srbura) thaj 2 (Hrvatura). Odolese kate ačhel numaj jekh jal ni jekh than pala nacinalnikane minoritetura. 

 

- Pe gova thaneste maladilas čačo problemo savo si mujdipe, izjašnjavanje kaj but aver manuša peraven maškare minoritetura. Odolese pala minoritetengi pozicija šaj te andrel vareko kon ćerel pes sar rromano jal aver minoritetenikano dženo. Von ćeren gova numaj pala perspektiva pala bućako than thaj gasave den vorba kaj peraven ande nacionalno minoriteturengo amalipe.

Sociologo Esad Bajtal jekh si lendar savo del vorba pe forutnengo popiso kaj si “ostali/averikane”. Goja decizija anel džiko situacija kaj vov ačhilo, sar vov phenel, bizo poćinipe kataro marto 1993. brš.- Amen Bosanci thaj Hercegovci, amen sam forutne, na dujto rindo forutne deso, trinto rindo forutne. Bizo b-h-s „pečato / tato“ kate sam Khonik thaj Khanči. Von save mangle, si len ambicija thaj kadiripe te vareso čačo ćeren jal te džan ande kandidatura pala vareso, von naj len pala gova čačipe, von naj len krisipe vi naj len amalipesko šajipe. Uzo logika etno-legislative sar “averikane” amen sam ačhade avri b-h-s etno-putardo savo del krisipe pala sa - del mothovipe.