Božikose svetkovine thaj običaja
0
Vakti: 3 min.
Božiko ili Kulunda si majradosno hrišćansko prazniko pe savo bahtarelpes o del Isus Hrist savo si bijando pe godava đes. Godava prazniko si prazniko neve trajosko, čhavrengo thaj roditeljengo thaj sar kasavo obeležajilpes majšukar verske običajenca.
Foto: Shutterstock
Razne si e običajuja palaj e kulunda ali osnovno običaj si - te anelpes o badnjako ando ćher, te delpes jag, Badnje veče, e česnica thaj o položajniko. E tradicija phangli palav kava đes phenel ke e majpaše članuja e porodicako trubul te avel zajedno. Te ćidenpes ande jek ćher.
Badnjo đe, rat thaj kurko
E pravoslavne hrišćanuja kava đes slavin 7. januara, a o đes maj sigo de kulunda slavilpes o Badnji dan. Godava si poslednjo đes ando kurko kana uštelpes ande detharin thaj otoskar o deda thaj o unuko , majpurano thaj majterno muškarco anda - o ćher dđan ando voš palao Badnjako.
Katar e kaš, majsig losarelpes cer-o, savo o domaćino, boldino premal o istok, čhinel gajda ke trin drom zurale del dab o kaš. Dok čhinel o kaš, del svato e molitva palaj bah, o sastipe peske porodicako. O Iverko savo perel posle prvo dab ando kaš, ćidelpe paj phu thaj lelpes sama.
Vo tholpes ande karlica savi pomožil te ande late ćidelpes o kajmako dhulo sar o Iveri, ili ako tholpes pe košnice, onda khonik naštisarela te naudil e pčelenđe. Nekad o prvo Iveri potopilpes ando paj save pijen e nasvale, džikana saston, dok negde tholpes tala o kvasco - te sa ando ćher barjol sar o kvasco.
Jek rig katar o Iver lelpes sama ando ćher thaj paćal pes ke saste porodicaće anel miro thaj blagostanje. O Badnjako dži ko ćher anelpes po desno dumo, a kana anelpes, uspravilpes pašao ulazno vudar e ćheresko thaj khote ačhel dži raćako kana o domaćino anel les ando ćher.
Česnica - Mangro
Česnica si pogača savi ćerelpes karar o arro,paj thaj čićen, bi e kvascosko. Majčesto mesil e majpurani osoba ando ćher, prvo đes e Kulundako, maj sig de o kham inkljel. E česnica boldelpes thaj čhorelpes e mol pe late, thaj phađelpes pe gadići gora kazom si članuja porodicako ando ćher. Ando humer e česnicako ubacilpes sastrune love, thaj kotor e Iverosko. Paćalpes ko malavel kana phađelpes e česnica, sasto berš avela les bah thaj sastipe.
Pečenica
Zajedno e badnjakosa, o domaćino thaj leske čhave, anen andre e pečenica thaj e sulum, thaj phenen: "Bahtalo o Badnje veče,džude, saste, bahtale te aven. E muške članuja porodicako save inđaren e pečenica po ražnjo, den andre e desno pungresa prekal o prago,a ando ćher dočekil len e domaćica savi čhorel pe lende o điv thaj phenel: "Vi tumen džude thaj saste, te kaja pečenica anel amenđe but bah, but sastipe, sloga, miro.
Ando gadžikano narodo pečenica si terno baloro, a ando aver narodo, pečenica šaj te avel vi terno bakhroro, savo bučholpes "Vešalica" Po Badnje veče anelpes ando ćher thaj boldelpe po istočno zido, kaj ačhel dži ke Kulunda, kana služilpe pe Kulundaći trpeza. Pe Kulundaći trpeza či tromal te malavelpes životinja save si la por, ke voj simbolišil rspipe e ćheresko, porodicako, zato ke kljucil thaj čhudel phu pala peste.
Položajniko
Položajniko si osoba savi prvo del ando ćher ando đes e Kulundako. Del andre desno pungresa prekal o prago, pozdravil savoren ando ćher svatonenca: "Hristos se rodi", pe soste von phenen "Vaistinu se rodi". Onda o položajniko del pes paše pašaj jag, thaj e krjangosa katar o badnjako diril e jag thaj prenel: "Kazom žaro, gadići love, kazom varnice gadići bah thaj veselje" thaj majdur phenel sa so gndil ke si lačhe palaj porodica ande savi avilo.
Sar bahtarelpes e Kulunda
Pe Kulunda e manuša pozdravinpes svatonenca: "Hristos se rodi" a kala e aver phenen: "Vaistinu se rodi!" Ako bičhalelpe čestitka, pe late trubul te ramol: "Mir Božiji, Hristos se rodi"!