ĐURĐEVDANO JAL EDERLEZI, TRADICIJA PURANI ŠOV VEKUJA KE RROMA
0
Vakti: 3 min.
E Rroma thaj Rromnja pe kala thana trajin vekonenca. Maškar aver, sikadol kaj si amenđe majloćhe te paćas ande stereotipuja no te pharradon, thaj gajda vi palo Erdelezi thaj 6. majo. Đurđevdano jal Ederlezi.
Foto: Shutterstock
Tradicionalno čače si e Rromengo. Čače si kaj si godova sumnalipe saveja ažućarelpe e primovara. Kaj majbut ćerelpe o hasaripe? Majbaro streotipo si kaj ćerelpe palo ekskluzivno rromano tradicionalno sumnalipe o Erdelezi, numaj naj gajda.
Homogenizacija si but jednostavno proceso ande savo si „sa sar jekh“, so si dićhimasko andar o univerzalno dićhipe e tematikako palo Erdelezi, thaj šokantno si te, ulade ande mainstream medije, naj averčhande tretmano rromane sumnale đesesko no ilustrujime, a kava varesar mothol vi kaj naj averčhandi praksa ando sumnalie e Erdelezijesko osim dreno, lole drzice thaj najaripe ando paj.
Či malavena primeri sar jekh rromani familija ande urbano than sumnarel o Erdelezi, ulade na koja, te phenas, avel andar e maškarutni klasa.
Šaj te mothas kaj si ezoterija thaj mistika ande paramič palo sumnalo Georgije jal Juraj, hristosko sumnalo kasko si o Erdelezi sumnalo đes ande godoja mitologija. Ando nakhavipe e paramičako palo sumnalo Georgije, ulade ke ortodoksne, kaj si jekh katar retke sumnale saven si duj sumnale đesa (aver si o Đurđic ando novembi), hamilpe e istorija thaj mistika, thaj si gajda prihvatime o sikavipe e Georgijesko sar mudarel e zmajos.
Majcara si pindžarrdo kaj si bijando ando 3. veko ande Kapadokija, ađesutni Tursko, a kaj o trajo nakhada ande Palestina. Sa so majbut džanas palo Georgije si kaj mudarrda e zmajos savo halas e čhavorren – kova so ačhilome andar e originalno gruzijaće paramiča save nakhle ko džanel kazom verzije džikaj naj ramosarrdi ando 11. veko.
Čhefal si phandipe maškar o Đurđevdano, Erdelezi thaj Rroma?
Erdelezi si majpurano thaj majbahtalo, a pale majbut Rroma vi majbaro sumnalipe ando brš. Kava sumnalo đes inćaren sa Rroma, bi godolesko si ortodoksni jal katolikuja jal si phangle palo islamo. E rromenđe sar dromarikane themešće, sar akharenle aver thema.
Godova prapurano thaj majimportantno sumnalipe o Erdelezi, avimata e Rromengo po Balkano po agoripe e 14. thaj po teljaripe 15. vekosko, malada pesko than thaj trajilas ande simbioza e sumnalimava bare hrišćanonenđe sumnalimasko Đurđevdanosko.
Sostar si o Erdelezi importantno pale Rroma. Čefal si paćape?
O lačharipe palo Erdelezi/Đurđevdano, e Rroma teljaren jekh đes majsig kava sumnalipe, pandžto majo. Atoska ćerenpe o habe thaj kolača. Pala nesave Rroma importantno si vi najaripe po paj či tromal te avel bijando jekh brš majranije, e familija fuljarel sa bilačhimata pal peste, a čhavorra muršuja godoleja aven majsasteveste thaj majlačhe.
Sar godova sumnalipe po julijanosko kalendari, sumnarelpe 6. majo, a godova si vrjama kana pe kala thana aresen majbare temperature thaj majbut kham, godova si sumnalipe pindžarrdo sar simboli kana avel e primovara thaj rromano.
Kana den čhuri o bakhro, savo či tromal te avel bijando jekh brš majranije, e familija fuljarel sa bilačhimata pal peste, a čhavorra muršuja godoleja aven majsasteveste thaj majlačhe. Pe godova đes, e Rroma den pe peste šukar, čhon o sunakaj, ašundol o rromano bašalipe thaj ćhelelpe rromano kolo.
Pe ćhera čhonpe e krjanguja katar o đurđevko thaj lipa ando sikavipe palo lačhoavilipe e primovaraće thaj lenđe arakhimataresko e Erdelezijesko, savo, ande nesave purane vrjame harado baro džungalipe (Aždaja) thaj gajda arakhada sa e čhavorren po them.
O.V.