NISIPE GENOCIDESO PE ROMA ANO DUJTO LUMIJAKO MARIPE
0
Vakti: 1 min.
Ano momento šunavimasko anglune moldomatango mamuj e Roma thaj e Sintija ane nacistikani Nemačka, anticiganizam direktikane sar vi o antisemitizam, sasa ak majbut, sar ano Trito Rajho, agijate vi ane aver evropaće phuva.
Foto: Kancelarija za inkluziju Roma
Ane sarsave bućarimata katar o genocid pe Roma, pala o vaćaripe katar o Holokaust, e autora majbut đan direktikane katar gova sejisardo anticiganizmo, sar bi sikavenasa e motivacia katar o hemđungalo akto ćerdino katar e righ nacistenđ.
O Kristijan Bernadak, po misal, harne aj haćarne vaćarel katar e đungaljećerdimata save ane palune inja šelbešutnimata ćerdiljesa pe Roma an sarsave thana Evropaće, thaj zurarel kaj si direktikane goja „primarno intoksikacija“ gatisardasa o than e genocidese pe Roma ane Dujto lumijako maripe.
Sar Francuzo, majanglune vaćarel katar e misala andar e Francuska – šunavipe thagareso mamuj o „Boemi“ andar 1682. boš, po misal, aj vi andar aver phuva: masovno deportacia/tradipe ane Luizijana ane Amerika(Francuska 1802), ljindipe ćhavorengo e Romendar (Nemačka 1830), marimasko tradipe(Velika Britanija 1912), bimukljipe romane ćhibako thaj furavimasko (varegaći regie ane Francuska, Španija, Portugalija), bimukljipe prandimasko maškar e Roma.
Rumusaripe prandimatango maškar e Roma thaj bi-Roma (Mađarska), konfiskuipe/ljindipe barvaljimasko, bimukljipe aćharimasko grastengo, vordonengo, bućaripe ćhinadutne profesienca, ćinipe ćherengo (Portugalija) uđiljisarutno mothodipe antropološko ljiljesko (Francuska), plano e pusavimasko (Mađarska) ja sterilizaciako (Norveška 1930) thaj đangljolpe, Zakoni/kanuni mamuj „ciganske opasnosti“/ Nemačka, andar o decembro 1939. boš. Gazese komore si, pe gova autori, sesa jekhutno nevipe.
Bićhaldine sesa pe zoreso bućaripe, a bimulkljindo sasa ljenđe socialno pomožipe. Golje bošese antiromane moldomata ljen haćarno rasistikano tono, a e Roma dićhenasape sar avralutno element ano nemačkako nacionalno trupi. Ano jul 1936. boš, anejakha Olimpisko ćheljimatango, ano Berlin nisisarda astaripe pe Roma.
Gova boš, katar e 2.300 Roma thaj Sintija andar e Nemačka thaj Austrija sesa phanglje thaj internirime ane sarsave logora, sar “asocialno” paša oficielno mothodipe kaj si lafi katar preventivno maripe mamuj o kriminal. Maškar gova, Generalno guvernatoreso ane Poljska, Hansa Franka, e operacia sasa aćhadutni.
O.V.