Romane djuvlja mashkar e tradicia thaj o maripe basho jekhipe

Butivar dikhel pes o patriarhato sar aśtipen kotar o nakhlipe, ama oleski sumnali panda perel but pe džuvljikane sakodivesutne dživdipa – specijalno ko tradicionalno romane komunitetura. And-e kadala fremură, le murśa inke si len jekh decizìvo ròlo anθ-i famìlia. E dada thaj e maj phure murśikane membrura si aźukerde te aven e autoritetosqe figură, e protektòrură thaj e śerutne decizìe, kana e źuvlă si butivar dino jekh pasivno, źutipnasqi ròla – bi te avel len glaso vaj xakaj te den decizia pal-o pengo źivdipen.

 

E romane džuvlja si maškar odola save maj phares haćaren e konsekvence katar jekh gasave sistemo. Von nakhen buteder diskriminacia - vi pe baza e genderesko thaj vi pe etniciteto. Ekonomikani dependènca, limitirime akceso k-i edukacia, anglune aranźuime brakhimata thaj violènca savi si butivar tolerisardi anθ-i komunitèta maj but keren lenqi maripen vaś jekh śukar źivdipen.

 

Vi te si registruime varesavo progreso ande Srbija trujal buteder programura thaj inicijative pala zuralipe e romane džuvljengo, averčhandipe si cikno. E majbare problemura, pindžarde but anglal, si inke prezento thaj but fundone. O problemo e patriarhatosqo na si numaj personalo – si sistemàtiko. Thaj e sistemsko bi-lačhipe mangel sistemsko paruvipe.

 

Vorta kado vorbij e Leila Demirovski romni anda Berlin, aktivistka thaj edukatorka khaj de but bersh kerel buchi terne romane djuvlantsa ande intrego Europa.

 

 

"Ando Germania, vi te na si idealno, e Romane džuvljen si majbut akceso pe edukacia thaj šajimata. O sistemo kerel buti averčhande. Numaj o patriarhato na džanel granice - vov si panda prezento, numaj ande averčhande forme. Majbari diferencija si kaj akate si majbut institucionalno suporto e džuvljenge save kamen te ikljon kotar o bilačho krugo e violenciako thaj diskriminaciako."

 

 

"Anglal, patǎn anθ-o tumenθe. Tu na san korkoro. Si tut o xakaj te siklǒves, te sunes thaj te alosares. O paruvipen avel tikno, numaj svako jekh amenθar si kotor anθar kodo paruvipen. Thaj maj importanto - na dara te aves zuralo."

 

E Rromane džuvlja butivar si o stolpo pe pire familije - na dikhline heroine save inkren o pharipe e sakodivesutne dživdipaske. Vi te o societeto tikno drom pindžarel len, lengi zor thaj perzeverancija si maj but thaj maj but dikhlino. Lengo maripe pala jekhipe naj numaj personalno - si vi kolektivo thaj universalno. Kerel pes pe droma, ande institucie, ande edukaciake institucie, numaj vi andar korkoro kher, ćhivdo, perzistentno thaj zoralo.

 

 

O.V.