Maškarthemutno dive e romane čhibake: Festuinel pes jekh barvali tradicia thaj maripa kotar čhib

O Internacionalno dive e romane chibjako ljiljape kotar o bersh 2009. Akava dive sine formalno pindžardo tari Republika Hrvatska angluno drom, thaj ko 2015 berš, o UNESCO oficijalno thovgja o 5-to Novembro sar Lumako dive e Romane čhibake, odoja akcentirinela o importanca te arakhel pe thaj te promovirinel pe i Romani čhib ko globalno nivelo.

 

O Internacionalno Dive e Romane čhibjako sigurno si šajipe te dikhel pes pale pe fundone korena thaj barvalo kulturako barvalipe e Rromane manušengo, numa vi pe čhinadimata save e Roma nakhle te šaj te arakhen thaj te buhljaren piri čhib. I rromani ćhib, savesqe źanglimata aven andar i India, barjardǎs pes ane śelberśa phirutne thaj migracie ani sasti lumja, garavindoj e specifikane xarakteristike svakone manuśenqe kaj avili ano kontakto. Numa, kodo proceso na sas lokho, numaj sas markirime katar sajekh zumavimata thaj jekh maripe te arakhel pes i ćhib thaj o identiteto.

 

 

Ani sasti història, e rroma nakhle persekùcie, stigmatizacie thaj diskriminàcia save butivar inkurajisarde i asimilacia thaj i ćhibăqo xasaripen. Ande but Evropake thema sas vi zabranime o hasnipe e romane čhibako, kana e Rroma sas zorasa te mukhen piro identiteto thaj te vorbin e majoritetno populacijaki čhib. Bizo godova, e komunitetura nakhle i ćhib katar e generacia ki generacia prekal o vakeripe e paramičengo, e giljako thaj e paramičengo, save so avile e garavne lengere kulturake.

 

 

E barjardipnasa pala e kulturalno diverziteto thaj e manušikane hakaja, e romani čhib astarda te lel pindžaripe thaj suporto. Ko 2015 berš, o UNESCO deklarisarda o 5 Novembro sar Internacionalno Dive e Romane čhibjako, so si baro drom ko pindžaripe akaja čhib thaj ko importanca taro olako arakhibe.

 

But Evropake thema astarde te den suporto e edukaciake pe romani chib, kerindoj shaipe avgo drom formalno sikljovipe thaj ramosardipe pe chib savi trajisardas shelbersha perdal e oralno tradicija. Avdive i romani chib sikljolpe ande shkole ande but thema, angleder si e Republika Srbija thaj Nordutni Makedonia.

Ko ova importantno prazdniko, amari redakcija sine ko Skopje, kote vakerdam e Šaban Saliju, Ministri baši Romani Integracija ko Gavermento tari Utarali Makedonia, bašo importantno te arakhel pe i romani čhib bašo avutne generacije.

 

 

“Si but importantno te ačhol e romani čhib, soske voj si kotor katar amaro identiteto thaj barvalipe.” Amari čhib naj numa jekh drom te keras komunikacija, numa o drom sar amen tradas e valutura, e kultura thaj e historija neve generacijenge. Ando moderno societeto, amen sam anglal e presia katar e globalizacia savi ingrel ki asimilacia, odolesqe si vi maj importanto te kerel pes investicia ki edukacia thaj te zurarel pes i ćhib."

 

 

“Amen zumavas te keras edukaciake programura pe romani čhib thaj te keras certifikuime treningura, te šaj e terne Roma te aven ande mainstream medije thaj aver profesie utilizirindos piri čhib.” Paše odova, amen keraja buti ko proektija so ka zuraren o hasnaribe e romane čhibjake ko digitalno medije, soske odova si jekh than kote so mukhel e terne te keren aktivno buti thaj te barjaren piri čhib."

 

 

„I čhib si o fundo amare komunitetosko. Ka zutil e ternen te hatjaren pes gordo vash olengere origina thaj del len shaipe te khelen jekh importantno rola ano societeto. Prekal i ćhib, keras brodura maśkar o nakhlo thaj o avutnipe."

 

Ljumiako dive e Romane čhibjako del amen godi kobor si importantno te arakhas i čhib savi ingerel e historija thaj o identiteto e miljonengo manušengo pe sasti lumia. Bizo dikhibe pe o pharipa save si angla late, i Romani chib maj dur inspiririnel thaj konektiril e manushen kotar e generacije, barvarindoj o kulturako mozaiko kotar e Evropa.

 

A.N.